2 februari 2019 – Marijke Volgers
Beste Hugo,
Ik schrijf je deze brief, omdat de sector waar jij verantwoordelijk voor bent, in brand staat. En ik zeg Hugo en jij, omdat je zo graag informeel wordt aangesproken en ik eerlijk gezegd ook helemaal geen zin heb om u te zeggen tegen iemand waarvan ik het gevoel heb dat hij vooral bezig is met een imagocampagne. En met die imagocampagne bedoel ik niet alleen de campagne #ikzorg.
Terwijl jij leuke plannetjes maakt en mooie verhalen houdt over hoe geweldig werken in de zorg toch is, (hoe weet jij dat nou? Je hebt er nooit gewerkt…), staat de sector in brand. Vallen zorgprofessionals om en krijgen steeds minder mensen de zorg die ze zouden moeten hebben. Dat hele gebeuren wordt continu versterkt door de grote problemen die er in de zorg spelen: slecht werkgeverschap, zorgverzekeraars die niet gehinderd door enige zorginhoudelijke kennis snijden in tarieven en budgetten, gemeenten die precies hetzelfde doen… alles gedreven door een focus op de kosten, want we kunnen het met z’n allen niet meer betalen anders, zeg je onze immer glimlachende premier braaf na. Die premier die heel goed zorgt voor grote en rijke bedrijven, en die daarna geen geld meer over heeft voor 1,3 miljoen van zijn eigen hardwerkende mensen.
Ik snap ook wel dat je weinig anders kunt, nu je ministerie aan de leiband van het ministerie van Financien ligt, nadat het debacle (want zo wordt dit verhaal op hoog niveau blijkbaar gezien) met Hugo Borst ruim 2 miljard bleek te kosten. De verpleeghuiszorg krijgt er zoveel geld bij en bijna 1,8 miljard daarvan moet ook nog eens rechtstreeks naar extra personeel op de werkvloer gaan. Lastige opdracht, nu het imago van de zorg zo slecht is en zo weinig mensen de zorg in willen en zoveel mensen de zorg weer uit willen. En dus ga jij hard bezig om dat imago op te poetsen, zodat die 1,8 miljard straks wel echt aan zorgprofessionals uitgegeven kan worden.
Maar terwijl de verpleeghuiszorg er zoveel geld bij kreeg, blijft het adagio voor de andere zorgsectoren: bezuinigen. De constante druk op tarieven door zorgverzekeraars en gemeentes, veroorzaakt een rechtstreekse druk op zorgprofessionals: zij moeten steeds meer zorg “leveren” in steeds minder tijd. En, zoals staatssecretaris Van Rijn dat destijds zei, toen hij ijskoud 1 miljard bezuinigde op het totaalbudget van 6-7 miljard in de gehandicaptenzorg: “Let maar op, de sector gaat het gewoon doen.”
Het klopt. De sector doet het gewoon. En een regering die op moreel verantwoorde wijze om zou moeten gaan met de verantwoordelijkheid en de gelden die zij heeft, gaat niet alleen staan leunen op die houding, maar maakt er keihard misbruik van.
Ja, de sector doet het, maar tegen welke prijs? Ziekteverzuim stijgt en de uitstroom uit de zorg ook. Dat zijn zo al nare woorden, maar ze worden pas echt naar als je elke keer persoonlijke berichten in je mailbox krijgt met alle persoonlijke drama’s van mensen die zichzelf letterlijk kapot hebben gewerkt, omdat ze de mensen die aan hun zorg waren toevertrouwd, niet in de steek wilden en konden laten. Ik kan je heel wat vertellen inmiddels, want m’n postvak van Zorg in Actie is gevuld met persoonlijke drama’s. Drama’s die elke keer mijn drive om te blijven vechten voor deze prachtige sector versterken.
Op dat verantwoordelijkheidsgevoel leun jij. Van dat verantwoordelijkheidsgevoel maak je grof misbruik, als je zegt dat jij niet gaat over salarisverhoging, omdat dat een zaak is tussen werkgever en werknemer. Je weet donders goed dat die werkgever aan handen en voeten gebonden is door de veel te lage tarieven die er betaald worden. En ja, ik ben me ervan bewust dat er teveel managers en bestuurders zijn die eerst veel te goed voor zichzelf zorgen, voordat ze de rest van het magere budget gaan verdelen over de vele zorgprofessionals die voor hen werken. Daar moet iets aan gebeuren, maar dat aanpakken, zal niet de problemen oplossen die er nu zijn.
Steeds vaker zie ik dat er vacatures geplaatst worden waarin HBO-ers gevraagd worden, maar waarbij een MBO-salaris geboden wordt. Het salarisverschil met het basisonderwijs loopt dan op tot zelfs 1000 euro per maand. Het verschil met het voortgezet onderwijs is dan zelfs 1300 euro per maand. Niet zo gek meer toch, dat 80.000 zorgprofessionals elk jaar de zorg verruilen voor een baan in een andere sector, als je je benen uit je lijf loopt voor een dergelijk salaris?
Of neem al die helpenden en assistent-begeleiders, die er tijdens de bezuinigingen werden uitgewerkt. Te duur, ondanks hun magere salarisje. Nu mogen ze soms weer terugkomen, maar denk maar niet dat ze een beter salaris aangeboden krijgen, of de kans om vanuit hun functie op niveau 2 door te groeien naar niveau 3. Als ze al de kans krijgen om te komen werken in de zorg…
Je biedt doelbewust geen extra budgetten om die salarissen aan te passen naar een niveau waarbij ze ongeveer gelijk worden aan salarissen in andere sectoren, omdat je weet dat zorgprofessionals zich zo ontzettend verantwoordelijk voelen voor ‘hun mensen’. Ze doen het toch wel. “Let maar op, de sector gaat het gewoon doen.”
Ergens snap ik ook wel dat je dat doet. Je weet immers niet hoe het is om je verantwoordelijk te voelen voor iemands gezondheid, iemands welzijn. Je weet niet hoe het is om na een lange en zware dienst er nog maar eentje achteraan te draaien, omdat je collega ziek is en er geen vervanger te vinden is. Je weet niet hoe onmogelijk het is om dan een grens te stellen en te zeggen: “Ik ga toch maar naar huis.” Dat doet een zorgprofessional niet, want die weet dat patiënten of bewoners dan gewoon geen zorg krijgen. En zoals ik op 2 oktober in RTL Late Night al zei: Als we gewoon geen zorg zouden geven, dan zijn de gevolgen niet te overzien.
Zorgprofessionals weten als geen ander hoe die gevolgen er uit zien, als zij geen zorg geven. En dus gaan ze door, over hun eigen grenzen heen. En zolang jij op dat verantwoordelijkheidsgevoel blijft leunen en niet werkelijk iets doet aan de problemen, maar bezig blijft met het oppoetsen van de imagoschade, gaan die problemen zich niet oplossen. Dan blijven we ronddraaien in dezelfde cirkels, maar vormt zich een spiraal die steeds verder naar beneden beweegt.
Als dat niet is wat je wilt, dan zijn er een paar dingen die NU moeten gebeuren en die jij NU kunt regelen.
Dat begint met het verhogen van onze salarissen: zorg ervoor dat functies juist ingeschaald worden en zorg er daarna ook voor dat ze gelijk komen te staan aan functies van vergelijkbare zwaarte in andere sectoren. Op die manier voorkomen we dat mensen weglopen omdat ze niet meer rondkomen van hun zorgsalaris en op die manier zorgen we ervoor dat meer mensen een baan in een andere sector willen verruilen voor eentje in de zorg. Die mensen moeten nu namelijk teveel loon inleveren en besluiten dan om toch maar niet in de zorg te gaan werken.
Vervolgens moet ervoor gezorgd worden dat CAO’s ook echt nageleefd worden: zorg dat zorgprofessionals weer voor zichzelf op durven komen, zorg dat OR’s weer goed gaan functioneren, zorg dat bonden weer iets te zeggen krijgen: versterk die tegenkrachten, want alleen met voldoende tegenkracht blijft een sector gezond.
En ondertussen moet die enorme berg administratie aangepakt worden. Zorg ervoor dat zorgprofessionals weer vertrouwd worden in wat ze doen, zodat alle controle die er nu is, weer teruggedrongen wordt naar een gezonde vorm van toezicht. Want heus: we snappen allemaal dat toezicht nodig is. Ook in de zorg. Maar laat het toezicht zijn en geen verwoestende controle.
Als dat gebeurt, Hugo, dan zou het zomaar kunnen dat ik dan geen Hugo en jij meer zeg, maar dat je zo gewerkt hebt aan betere imago’s, dat ik spontaan minister De Jonge en u ga zeggen. De zorg heeft het hard nodig dat het zover komt. Jij bent aan zet.
Marijke Volgers
Zorg in Actie
Zorg in Actie 