Nachtmerrie

Vanochtend werd ik wakker, badend in het zweet en met een hartslag alsof ik zojuist een flinke sprint had getrokken.  Bizarre beelden op m’n netvlies, een nare droom.
Binnenkort gaan we verhuizen. Voordat we dat gaan doen, staat er een kleine verbouwing gepland. En die verbouwing, die speelde de hoofdrol in mijn nachtmerrie vannacht.

De aanbesteding ging nog vrij goed, we kozen niet de goedkoopste offerte, want je wilt toch ook zeker zijn van kwaliteit. En dus gingen we in zee met een bedrijf dat een eerlijke prijs rekende voor een klus waarmee we de komende decennia warm en droog in ons nieuwe huis kunnen wonen.
De overeenkomst zelf was al iets moeilijker. Niet alleen moest er een contract komen, ook een plan van aanpak en een clienttevredenheidsonderzoek compleet met nulmeting bleken bij het pakket te horen. Onder het hoofddoel “Op dag 1 van de verbouwing is de garagedeur verwijderd”, vielen respectievelijk het weghalen van de deur, het weghalen van de geleidende rails en het afvoeren van die onderdelen naar het grof vuil. Het kostte wat tijd om die doelen goed SMART op te stellen, maar ach… dan weet je wel precies waar je aan toe bent.

Toen de verbouwing daadwerkelijk begon, begon de ellende echter pas echt. Elke keer als de bouwvakkers kwamen, moesten we een formulier tekenen waarin precies stond vermeld hoeveel minuten ze met welk onderdeel van de werkzaamheden bezig waren geweest. Het weghalen van de garagedeur had welgeteld 14 minuten geduurd. De rails die de deur geleidden weghalen was iets bewerkelijker geweest. Aan de zijde van de gang had dit 39 minuten gekost en aan de zijde van de nieuwe buren 58 minuten. Afvoeren naar het grofvuil was niet meer gelukt op dag 1, wegens het feit dat het milieustation al om 17 uur dicht ging.
Het maken van dat verslag kostte 36 minuten. Toen ik aan had gegeven dat ik dat allemaal niet zo nodig vond en gewoon bereid was de rekening te betalen zoals die volgens offerte was opgesteld, zolang de klus gewoon geklaard werd binnen de tijd die daarvoor was afgesproken, legde de aannemer me uit dat dat echt niet kon: om te voorkomen dat hij achteraf van fraude zou worden beticht, moest alles op papier staan. En had hij elke dag mijn handtekening nodig.

Toen uiteindelijk de garagedeur was vervangen voor een mooie pui, de muren waren gestuct en de ruimte was voorzien van een radiator, werd er een eindevaluatie gepland. Alle aanwezige rapportage moest nog eens worden doorgenomen en verwerkt in een eindverslag waarin gewogen werd of alle doelen behaald waren.  Omdat de garagedeur pas op dag 2 was afgevoerd naar het grofvuil, bedongen we een korting.

Afsluitend moesten we weer een clienttevredenheidsonderzoek invullen en toen ook het eindevaluatieformulier was ingevuld, konden we elkaar de hand schudden en afscheid nemen. Op dat moment werd ik dus zwetend wakker. Het duurde even, voordat ik besefte: “Nee, dit soort idioterie heb je alleen in de zorg….”

Advertentie

Échte emancipatie

Als het gaat over emancipatie van vrouwen,  gaat het doorgaans over hoogopgeleide vrouwen die fulltime werken en een functie aan de top ambiëren. Hoe hard ik dat ook toejuich, het is niet waar emancipatie begint. Emancipatie begint onderaan de ladder, niet bovenaan. Al was het maar omdat je daarmee veel meer vrouwen bereikt.

De meeste vrouwen werken in de zorg. Van de 4 miljoen vrouwen die eind 2017 werkten, werkte ruim 25% in de zorg. Terwijl  1 op de 7 van alle werkenden in de zorg werkt: ruim 14%.  Het betekent dat van alle werkende mannen nog geen 5% kiest voor de zorg.

En dat is te merken aan de arbeidsomstandigheden in de zorg: kleine contracten, onregelmatige en onaantrekkelijke werktijden, weinig doorgroeimogelijkheden en lage salarissen.  Rondkomen van een zorgsalaris in de lager ingeschoolde functies is moeilijk, zo niet onmogelijk en dan word je vaak ook nog geacht 24/7 beschikbaar te zijn. Niet gek dat in economisch goede tijden mensen ervoor kiezen deze sector te verlaten voor een baan in een andere sector. Op dit moment gaat het om 8% van alle werkenden in de zorg. Op 1.400.000 zorgprofessionals zijn dat er nu per jaar 112.000. Dat zijn er 9333 per maand. Of 2154 per week. En dan tellen we al die mensen die met pensioen gaan of arbeidsongeschikt raken nog niet mee.

Dat zijn schokkende cijfers, zeker als je bedenkt dat onze samenleving in hard tempo vergrijst en de zorg daardoor met twee problemen tegelijk kampt: een toenemend aantal zorgprofessionals dat met pensioen gaat en steeds meer mensen die zorg van die zorgprofessionals nodig hebben.

Het ministerie van VWS gaat dit probleem te lijf door in te zetten op een hogere instroom: haal meer mensen de zorg in. Kunnen er ook weer meer uitstromen. Het echte probleem wordt niet aangepakt: de zorg is gewoon geen aantrekkelijke sector meer om in te werken. Het wordt lastig gevonden als je dat benoemt: pas op, niet te negatief, want straks wil niemand de zorg meer in.  Maar wat een onzin, dat het benoemen van reële problemen zou leiden tot een lagere instroom en een hogere uitstroom. Het benoemen van die problemen is het probleem niet. Het feit dat die problemen bestaan is het werkelijke probleem en alleen als we de werkelijke problemen aan gaan pakken, gaan we van de zorg weer een aantrekkelijke sector maken, waarin mensen graag willen werken. Pas dan zullen we weer de goede zorg kunnen verlenen die nodig is om ons land draaiende te houden.

Dus, wat is er nodig om die problemen aan te pakken?

Allereerst moeten functies juist ingeschaald worden en salarissen omhoog naar het niveau zoals dat ook in het onderwijs gehanteerd wordt. Financierende partijen moeten verplicht worden zich aan een minimumtarief te houden waaruit gepaste salarissen betaald kunnen worden. Dat is in bijna alle gelederen van de zorg een probleem, maar met name binnen de gehandicaptenzorg, de thuiszorg en alle door de gemeente gefinancierde zorg loopt dat nu de spuigaten uit. De druk op tarieven is daar zo hoog dat in veel gevallen onder kostprijs betaald wordt. Met elk uur zorg dat een instelling verleent, wordt dan dus verlies gedraaid.

Geld dat nodig is om die hogere salarissen en tarieven te betalen, kan (deels) gehaald worden door eindelijk eens echt rigoureus te gaan schrappen in alle administratie. Schattingen van de kosten daarvan beginnen bij twee keer de kosten voor de totale huisartsenzorg in Nederland: 6 miljard euro per jaar.  Daar kun je een heleboel veel zinniger dingen mee doen.

Daarmee maak je ook weer ruimte voor de professionaliteit van de professional: zij zijn de specialisten op hun gebied en horen zo ook behandeld te worden. Dat bewustzijn moet al ontwikkeld worden tijdens de opleidingen, maar moet ook ruimte krijgen door meer zeggenschap binnen de eigen instelling en door voldoende kansen te krijgen om bij- en door te scholen. Op die manier kun je misstanden zoals die nu te vaak voorkomen, ook voorkómen. Scheelt ook weer miljoenen, zo niet miljarden euro’s.

Daarnaast zou, ook buiten de zorg, de fulltime werkweek ingekort moeten worden: op die manier maak je de combinatie van werk en gezin gemakkelijker, stimuleer je dat mannen meer zorgtaken op zich (kunnen) gaan nemen en zal de waardering voor dat wat we traditioneel naar vrouwen toeschuiven, toe gaan nemen. Het zal helpen om salarissen die we dan al fors verhoogd hebben, op marktconform niveau te houden, omdat het werk in de zorg hoger gewaardeerd wordt en vrouwen door hun emancipatieslag ook beter zullen gaan onderhandelen.

Ons huidige kabinet stelde bij start dat ze vrouwenemancipatie serieus nam. Zo serieus dat er een aparte minister voor kwam. Ik zeg: Laat dan nu maar eens zien dat je daden bij die woorden voegt. Start die emancipatie daar waar je zelf de grootste invloed hebt: binnen de zorg.